Vuur vormt verhaal
Sinds ongeveer 2005 maakt Marjan Smit met haar man Will Priems prachtige glazen objecten. Op 29 januari 2020 waren Gemma en ik door hen uitgenodigd om in het ‘Glazen Huis’ in Lommel (België) te komen kijken, hoe zij dat doen. Het gieten van het glasobject zelf is eigenlijk een sluitstuk van een lang creatief proces.
Al in haar atelier in Stad aan ’t Haringvliet is Marjan aan is het creatieve proces voorafgaand aan het gieten begonnen. Daar bedenkt ze de vorm en de inhoud van de te maken glasobjecten. Kleine glazen beestjes, kleurtjes en vormpjes maakt ze met de brander om deze toe te voegen tijdens het gieten. Ook vormt ze in haar atelier kleine metalen voorwerpen.
.
In speciaal zand vormt Marjan de vorm waarin het glas wordt gegoten. Dit zand moet een bepaalde vochtigheid en stevigheid bezitten en kan na het gieten van het glas opnieuw gebruikt worden. Soms wordt de vorm in het zand in de dagen vóór het gieten in haar atelier gemaakt. Vaak ook in de glasgieterij.
In de vorm worden als basis verschillende kleuren gelegd en soms ook enkele metalen voorwerpjes als een wiel, een kinderwagentje, takken van een boom, een wenteltrapje, enz. Dit wordt vergeleken met het fuse glas dat op haar IPod als foto staat en dat Marjan in haar atelier heeft samengesteld.
Vervolgens wordt de bak met klaargemaakte vorm naar de gieterij gebracht. Na overleg met Will en Nadia Matthynssens ( glasblazer / deskundige van de gieterij en zie het artikel onderaan de pagina) ) trekt ieder wat extra kleren aan om geen brand- en schroeiplekken te krijgen.
Will haalt met een zware metalen kom de eerste laag vloeibaar glas (Bomma Cullet) van 1240° uit de oven en Marjan strooit daar met een zeefje een glaspoeder met een bepaalde kleur op. Vervolgens wordt dit in de vorm gegoten, zodat het vloeibare glas in de vorm versmelt met de onderlaag. De restant vloeibaar glas met kleurstof wordt in een aparte bak met water gegooid en met een schone stalen ‘pollepel’ pakt Will opnieuw vloeibaar glas uit de oven.
Ondertussen heeft Marjan met een tang het fuse glas uit een oven van 600° gehaald en legt dit in de vorm. Door de tweede portie vloeibaar glas die Will nu in de vorm giet, wordt alles één geheel. Nadia Matthynssens knipt bij het uit de oven halen van het vloeibare glas en na het gieten van het glas de sliert half gestolde glasstreng door en legt deze terug in de ‘pollepel’.
Alleen met dit teamwork kan een geslaagd glazen object worden gegoten. Er gaat nu een stalen deksel over de gietvorm om de glasmassa niet te snel te laten afkoelen, zodat deze goed in alle hoekjes en gaatjes van de mal gaat zitten. Ook de tweede mal in de gietvorm ondergaat hetzelfde drievoudige proces.
Na vijf minuten wordt de gietvorm op een andere tafel geplaatst en om de glasvormen heen worden gaatjes in het zand geprikt om deze af te laten koelen.
Wanneer de gloeiend hete glasvorm genoeg is afgekoeld om zonder vervorming uit de mal te halen, wrikt men deze los uit het zand en wordt met een rokende plank in een koeloven gelegd. In ruim 72 uur koelt deze oven van ongeveer 1000° naar kamertemperatuur. Bij te snelle afkoeling zou het glas uit elkaar kunnen spatten.
Maar het glasobject is nog niet klaar. Al het gietzand moet eraf geveegd worden en de onderrand wordt door Nadia Matthynssens geëgaliseerd en gepolijst. Soms moeten nog bepaalde vlakken worden afgeslepen om heldere doorzichten te krijgen. Tenslotte krijgt een aantal glasobjecten in het atelier van Marjan een ‘kroon’.
Van Amerikaans fuse glas maakt zij een bovenkant / een kroon van kleine blaadjes, zonnestraaltjes of takjes. Deze wordt op maat voor het glasobject gemaakt. Als al deze stappen zijn gemaakt, kan het op een mooie plek in ieders huis gaan pronken.
**************************************************************************************
Voor het maken van haar glasvoorwerpen heeft Marjan Smit ook kleurige stukken glasdraad nodig. Deze worden door Nadia en Will getrokken.
Het trekken van glasdraden door Nadia
Marjan Smit gebruikt regelmatig kleurige glasdraden in haar glasobjecten en die worden in de gieterij getrokken. Daarvoor haalt Nadia Matthynssens een bol glas uit de oven en rolt deze door kleurpoeder. Vervolgens mengt zij dit al rollend op een stalen tafel en wordt de kleurpoeder in het glas vermengd. Deze kleurige glaskegel wordt op de glasblaasstoel gerold en er wordt een puntje aan de kegel geknepen. Door de kegel ondersteboven te houden trekt de zwaartekracht mee en kan er met een knijpschaar een draad naar beneden getrokken worden. Will krijgt de schaar in zijn handen en samen lopen ze van elkaar weg. Zo wordt een gloeiende glasdraad gevormd die voorzichtig op de grond wordt gelegd. Nadia maakt er stukken van en legt deze via een houten plank in de afkoel-oven. Hieronder is dat proces zichtbaar.
Nadia Matthynssens is zelf glaskunstenaar en ze maakt prachtig, kleurrijk, humoristisch en poëtisch glazen objecten. Wil je het zelf zien: bezoek dan haar website: www.glaskunst-nadia.com
