Best een hele opgave…
Hoe ‘moet’ je beginnen? Hoe ‘moet’ een afscheid er uit zien? Natuurlijk ‘moet’ er niets, maar je wilt wel een respectvol en persoonlijk afscheid, vooral ‘warm’ en misschien zelfs creatief. Een goed afscheid is een mix van wat de overledene voor ogen had, wat bij hem of haar past én wat dichtbij de wensen van de nabestaanden komt. Alles wat oprecht en liefdevol is, is gewoon prima! Maak je ook niet druk om een traan of dat je misschien even niet uit je woorden komt. Het zou eerder gek zijn, als dit niet het geval was.
Het leven van de overledene wordt in woorden, muziek, foto’s en bloemen van meerdere kanten belicht, zoals een diamant in allerlei kleuren kan fonkelen als er van vele kanten licht op valt. De overledene is voor het laatst aanwezig en staat nog éénmaal in het middelpunt van de gemeenschap van de mensen.
Er komen in de dagen na het sterven van lief medemens zóveel vragen op je af en er zijn zoveel emoties, dat je soms het spoor bijster kunt raken… Misschien mag het helpen, als ik een voorbeeld met teksten en muziek voor jou opschrijf.
Hieronder staat een samenzijn, dat ongeveer 45 minuten zal duren. Het is niet specifiek christelijk, maar ik word regelmatig door de familie gevraagd om aan aan het einde van een dienst toch iets van die christelijke hoop op een ‘leven na dit leven’ te verwoorden.
Zoek eventueel wat teksten uit die in mijn andere mapjes staan. Er zit altijd wel iets tussen, dat je aanspreekt!
Wees ook creatief! Waarom zou je niet een boekje voor de dienst maken, waarin de (klein)kinderen hun tekeningen voor de overledene kunnen plaatsen en waarin foto’s of creatieve uitingen van de overledene staan? Misschien kan iemand ‘levende’ muziek maken of kan een koortje komen zingen.
Vaak zou je iets willen zeggen, maar durf je dat niet. Bang bijvoorbeeld, dat je in tranen uitbarst. Je kunt dat makkelijk oplossen door een filmpje te maken met wat foto’s en met de tekst die je anders live zou moeten verwoorden. Dat filmpje laat je dan zien tijdens het afscheid.
Ik heb ook gemerkt dat het prettig kan zijn wanneer iemand wat foto’s maakt. De dienst gaat meestal als in een roes voorbij en de foto’s en de teksten die op papier staan, kunnen later – als het stil om je heen wordt – behulpzaam zijn bij het verwerken van jouw verdriet …
++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++
Thema: Vaarwel / Adieu
Muziek bij het binnenkomen van de aula: ‘Air’ van Bach
Woord van Welkom – soms door iemand van de familie of door Hans Dornseiffen
= Ik lees een deel van de rouwbrief.
= Ik stel mijzelf kort voor (meestal kent bijna niemand me)
= Ik vertel over de gezamenlijke voorbereiding van dit afscheid; over het thema ‘varen’, over de keuze van de muziek, de foto’s en kort iets over hoe ik de overledene in de gesprekken heb leren kennen.
= Soms steken we de kaarsen rond de kist aan. Het is iets van ‘licht in duisternis brengen’.
= Regelmatig rond ik dit aansteken van de kaarsen af met een gedichtje of gebed
Ik lees een gedicht: Voorbij de laatste stad… (Gerrit Achterberg)
Aan het roer dien avond stond het hart
en scheepte maan en bossen bij zich in
en zeilend over spiegeling
van al wat het geleden had,
voer het met wind en schemering
om boeg en tuig, – voorbij de laatste stad.
Ik vertel iets over het komend lied
Muziek: ‘Into the West’, Annie Lennox —- hieronder worden foto’s van de overledene getoond.
Lay down – Your sweet and weary head
Night is falling
You’ve come to journey’s end
Sleep now
And dream of the ones who came before
They are calling
From across the distant shore
Why do you weep? – What are these tears upon your face?
Soon you will see
All of your fears will pass away
Safe in my arms
You’re only sleeping
What can you see – On the horizon?
Why do the white gulls call?
Across the sea
A pale moon rises
The ships have come to carry you home
And all will turn
To silver glass
A light on the water
All souls pass
Hope fades – Into the world of night
Through shadows falling
Out of memory and time
Don’t say: “We have come now to the end”
White shores are calling
You and I will meet again
And you’ll be here in my arms – Just sleeping
What can you see – On the horizon?
Why do the white gulls call?
Across the sea
A pale moon rises
The ships have come to carry you home
And all will turn – To silver glass
A light on the water
Grey ships pass – Into the West
Ik nodig de familie uit om herinneringen over de overledene te vertellen (max. 7 minuten)
Muziek: ‘Sailing’ van Rod Stewart — Hieronder worden foto’s van de overledene getoond.
I am sailing, I am sailing,
home again ‘cross the sea.
I am sailing, stormy waters,
to be near you, to be free.
I am flying, I am flying,
like a bird ‘cross the sky.
I am flying, passing high clouds,
to be with you, to be free.
Can you hear me, can you hear me
thro’ the dark night, far away,
I am dying, forever crying,
to be with you, who can say.
Can you hear me, can you hear me,
thro’ the dark night far away.
I am dying, forever crying,
to be with you, who can say.
We are sailing, we are sailing,
home again ‘cross the sea.
We are sailing stormy waters,
to be near you, to be free.
Oh Lord, to be near you, to be free.
Oh Lord, to be near you, to be free,
Oh Lord.
Ik nodig de kleinkinderen / familie uit om hun herinneringen over de overledene te vertellen (max. 6 minuten)
Muziek: ‘Jesu, Joy of Man’s desiring’ van Bach — Hieronder worden opnieuw foto’s van de overledene getoond.
Hans leest: Wat is sterven? (vrij naar Bishop Brent)
Een schip zeilde over de zee. Ik stond te kijken hoe het achter de horizon verdween. Iemand zei tegen mij: “De boot is verdwenen. Waar is ze naartoe? Ze is uit mijn gezichtsveld verdwenen; dat is alles. Ze is echter nog steeds even groot als toen ik haar kon zien.” Het kleiner worden van de boot en haar niet meer kunnen zien – dat gebeurde in mijn ogen. Maar het schip is er nog steeds.
Precies op het moment dat iemand zei: “De boot is verdwenen”, waren er anderen, die naar haar uitkeken en haar zagen aankomen. Andere ogen verwelkomden haar en hun stemmen riepen: “Hé, daar komt de boot. Ze komt naar onze veilige haven.”
Kijk, dat is sterven.
Kort en persoonlijk woordje van Hans over deze tekst. Ik probeer altijd, wat ik over de overledene heb gehoord, in mijn teksten te verwerken.
Soms is er een eenvoudig ritueel of gebed zoals in de christelijke kerk gebruikelijk is. (Dat kan een afscheidsgebed zijn, het zegenen van de overledene en het bewieroken van hem/haar.) Deze rituelen licht ik altijd toe, want ze zijn al vele honderden jaren oud.
Muziek: ‘Time to Say Goodbye’ gezongen door Andrea Bocelli en Sarah Brightman
Afsluitende woorden van de dienst
= Een enkele keer wil een familielid de aanwezigen bedanken, maar vaker doe ik dat of de begrafenisondernemer.
= Bij een begrafenis maakt iedereen zich klaar om naar het graf te lopen.
= Bij een crematie in de aula blijft de directe familie dikwijls als laatste in de aula om in intieme kring afscheid te nemen. De andere aanwezigen lopen langs de kist en gaan naar de koffiekamer.
= Er kunnen nog steeds foto’s vertoond worden.
= Altijd is er muziek als mensen langs de kist lopen en afscheid nemen.